Chứng kiến những “đồng bào miền Trung” oằn mình trong mưa lũ, nhiều người không khỏi băn khoăn về cách xây nhà chống lũ giúp người dân “sống” an toàn hơn trong thiên tai. Trên thực tế, rất nhiều mẫu thiết kế nhà chống lũ đã được thực hiện, từ những mẫu đơn giản, rẻ tiền đến những mẫu hiện đại, sáng tạo. Những mô hình nhà chống lũ này là giải pháp hiệu quả tuy nhiên trên thực tế còn phải phụ thuộc vào nhiều yếu tố như địa hình, cường độ….
Khái niệm nhà chống lũ
Ở vùng thường xuyên phải đối chọi với thiên tai, nhiều hộ dân đang sống trong những ngôi nhà một tầng đơn sơ. Khi nước lũ dâng có thể bị ngập lên tới mái; gây nguy hại đến tài sản thậm chí tính mạng con người. Đó là chưa kể nhà ở trải qua ngập úng liên tiếp rất dễ bị ẩm mốc, mối mọt hay xói mòn. Đòi hỏi chi phí tu sửa và cải tạo không nhỏ. Khi đó, một ngôi nhà chắc chắn, chống ngập. Tuy không thể bảo vệ người dân hoàn toàn khỏi những trận lũ lụt. Nhưng sẽ giúp họ phần nào trong việc giảm thiểu mức độ thiệt hại do thiên tai.
Đúng như tên gọi, nhà chống lũ hay nhà chống ngập là những mô hình được thiết kế và xây dựng. Để thích ứng với mưa lũ, làm giảm bớt những tác động tiêu cực từ thiên tai đến đời sống người dân. Tại Việt Nam, nhà chống ngập không chỉ là một trong những giải pháp thích nghi hoàn cảnh cho bà con vùng rốn lũ miền Trung; mà còn có thể xây dựng tại vùng ngập lũ miền Tây trong bối cảnh biến đổi khí hậu, nước biển dâng ngày càng nghiêm trọng.
Các yêu cầu cơ bản đối với nhà chống lũ
Theo các chuyên gia trong ngành, một ngôi nhà chống lũ thiết thực và hiệu quả cần đảm bảo các tiêu chí sau đây:
Có khả năng phòng chống lũ lụt. Đúng như tên gọi, nhà chống lũ nhất định phải có khả năng phòng chống lũ lụt hiệu quả. Công trình cần có khả năng chịu được đỉnh lũ cao. Tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường và có tính tùy biến cao, chống nóng, chống lạnh tốt.
Thiết kế đơn giản, chi phí thấp. Thực tế cho thấy, điều kiện kinh tế của người dân vùng lũ thường rất khó khăn. Do đó, chi phí xây dựng nhà chống lũ nên ở mức thấp nhất có thể; sao cho phần lớn người dân đều có khả năng chi trả. Ngay từ khâu thiết kế, đội ngũ kiến trúc sư và những người có chuyên môn. Kinh nghiệm cần tính toán phương án tiết kiệm tối đa chi phí cho dầm. Cột sàn mà vẫn đảm bảo tính bền vững cho công trình. Cần tận dụng tối đa vật liệu có sẵn tại địa phương như tre, gỗ, rơm rạ để giảm thiểu chi phí.
Các mô hình nhà chống lũ phổ biến tại Việt Nam và trên thế giới
Nhà nổi chống ngập
Vốn được xây dựng ở ven biển làm nơi nghỉ ngơi và câu cá cho ngư dân, nhà nổi hiện còn được xây dựng tại đất liền. Giúp người dân khắc phục phần nào tình trạng ngập lụt mùa mưa lũ. Đầu năm 2019, mô hình nhà nổi của sinh viên Nguyễn Minh Hoàng (ĐH Xây dựng miền Tây) đã gây tiếng vang lớn nhờ thiết kế độc đáo. Tuy xây trên cạn nhưng gặp khi nước lũ nhà sẽ nương theo mực nước mà nổi lên.
Với chi phí chỉ 250-300 triệu đồng, căn nhà nổi này được xây dựng bằng khung thép lắp ráp. Vách bao che bằng panel với độ bền và tuổi thọ cao. Mô hình này được xem là một giải pháp thiết thực. Giá cả phải chăng cho người dân vùng lũ miền Tây trước tình trạng mưa lũ, nước biển dâng ngày càng nghiêm trọng.
Nhà chống lũ với các trụ chống bằng bê tông
Những ngôi nhà với thiết kế độc đáo, chống ngập lụt này được xây dựng khá phổ biến trên thế giới, đặc biệt là Nhật Bản. Với độ cao lý tưởng cùng sự kiên cố của các cột chống. Đây được xem là thiết kế phù hợp cho những ngôi nhà nằm trong khu vực dễ bị ngập sâu khi lũ dâng.
Nhà container
Với hệ thống khung xương container được xử lý chống thấm, chống nước, chống nhiệt và cách âm….Nhà container cũng là một mô hình được nghiên cứu để ứng dụng tại những khu vực thường xuyên xảy ra mưa lũ. Tại Bangladesh, nhiều công trình đã được tạo nên từ container bỏ hoang, gỗ pallet và săm xe. Với khả năng chống nước và nổi lên trong trường hợp xảy ra ngập lụt. Mô hình này được tận dụng hiệu quả trong việc phục vụ cứu trợ khẩn cấp trong mưa lũ.
Nhà trái bóng Barier
Nhà trái bóng được thiết kế bởi các kiến trúc sư người Nhật Bản. Với 32 bề mặt tường góc cạnh (làm bằng vật liệu cách nhiệt) cùng phần bệ đỡ giữ thăng bằng với cấu trúc chắc chắn. Trên tổng diện tích 48m2 cho một hộ gia đình. Nhà “Barier” có khả năng chống chịu động đất và trở thành chiếc tàu cứu hộ trong trường hợp mưa lũ.
Những giải pháp kiến trúc chống ngập lụt cho nhà ở
Thiết ké nhà chống lũ bằng những vật liệu bền và chịu được độ ẩm cao
Trong một số trường hợp, nước lũ có thể khiến kết cấu ngôi nhà bị sập. Tường móng dịch chuyển gây nguy hiểm đến tài sản và tính mạng con người. Vì vậy, việc xây nhà chống lũ từ những vật liệu bền bỉ và có thể chịu được độ ẩm cao như bê tông; xốp cách nhiệt, gạch tráng men, keo chịu nước… là giải pháp nhà chống lũ lụt hiệu quả.
Thiết kế cao cấu trúc nhà trên mực nước lũ
Bằng cách nâng cao công trình nhà chống lũ trên cột hoặc thiết kế theo kiểu nhà sàn. Đây là một trong những giải pháp giúp giảm thiểu tối đa thiệt hại nếu mưa lũ xảy đến. Để xác định cao độ cần thiết nâng công trình. Kiến trúc sư cần xem xét và đánh giá lịch sử khí hậu, lũ lụt của khu vực xây dựng công trình. Đồng thời, tham khảo những thông tin trên mạng hoặc từ người dân địa phương. Để có thể tính toán và đưa ra những giải pháp phù hợp.
Thiết kế các loại rào chắn nước
Thiết kế bãi cỏ xanh trước nhà (nghiêng ra ngoài) vừa giúp cảnh quan ngôi nhà thêm đẹp. Vừa giảm thiểu thiệt hại do mưa lũ có thể gây ra. Nước mưa sẽ từ bãi cỏ chảy ra các rãnh nước. Thay vì đọng lại xung quanh ngôi nhà gây ngập lụt. Nếu nhà có sân vườn thì người dân nên cày đất lên để tạo độ tơi xốp, tăng khả năng thấm nước.
Lựa chọn sơn và đồ lát sàn
Là một trong những phần bị tác động và chịu hỏng hóc nhiều nhất khi nhà bị ngập lụt. Nên lớp sàn nên chọn loại làm từ gạch, sàn đá, sàn vinyl. Sàn gỗ sẽ dễ bị tổn hại hơn nhưng nếu vẫn muốn chọn loại sàn này. Bạn nên sử dụng ván gỗ công nghiệp, lưu ý bôi keo chống nước tại các mối nối sao cho kín kẽ, mép gỗ không bị hở.
Qua bài viết trên đây chúng ta đã tìm hiểu về một số mô hình nhà chống lũ. Cũng như những lưu ý khi xây dựng nhà ở để tránh rơi vào tình trạng ngập lụt. Tất nhiên, việc có thể ứng dụng và phát huy tối đa công năng của những mô hình nhà ở này trong thực tế hay không. Điều này, còn tùy thuộc vào vị trí địa lý, tình hình thời tiết. Khí hậu của từng quốc gia, vùng miền, ngoài ra còn phải tính đến điều kiện tài chính của mỗi cá nhân/gia đình…
Cùng với các bài viết khác liên quan đến kiến trúc, xây dựng và thiết kế nhà ở trên. Hy vọng bạn sẽ có những thông tin cần thiết để thiết kế được ngôi nhà phù hợp với nhu cầu. Sở thích cũng như thích ứng được với những điều kiện tự nhiên của khu vực.
